بررسی تأثیر آموزش مبتنی بر محیط یادگیری تلفیقی (تعاملی – تجربی) بر میزان سواد سلامت دانش آموزان

چکیده
این مطالعه با هدف بررسی تأثیر آموزش مبتنی بر محیط یادگیری تلفیقی (تعاملی – تجربی) بر میزان سواد سلامت دانش آموزان پایه ششم ابتدایی صورت گرفت. طرح این پژوهش شبه آزمایشی و از نوع پیش آزمون- پس آزمون با گروه کنترل بود. آزمودنی‌های این پژوهش 56 نفر از میان دانش آموزان پسر پایه ششم ابتدایی شهرستان سرپل زهاب در سال تحصیلی 94-93 بودند که به شیوه‌ی «نمونه گیری خوشه ای تصادفی» انتخاب و مورد مطالعه قرار گرفتند. افراد انتخاب شده از دو کلاس به شکل تصادفی در دو گروه آزمایش و کنترل قرار گرفته و هر یک از گروه‌های مورد مطالعه در مدت یک ماه و 10 جلسه‌ی آموزشی 50 دقیقه‌ای، تحت دو شیوه‌ی آموزشی تلفیقی (تعاملی تجربی) و شیوه‌ی مرسوم مدارس قرار گرفتند. ابزار اندازه‌گیری متغیرهای مورد مطالعه‌یک پرسشنامه‌ی 50 سؤالی بود که با مطالعه‌ی منابع علمی مرتبط و با بهره‌گیری از نظرات متخصصان در حوزه‌ی آموزش و سلامت تهیه گردیده است. این آزمون به شیوه¬ی دو گزینه‌ای صحیح- غلط و سواد سلامت آزمودنی‌ها را به شکل کلی و در سه مؤلفه‌ی آن شامل: (سواد بهداشتی، سواد درمانی و سواد پیشگیرانه) مورد ارزیابی قرار می‌دهد. روایی این ابزار با روش‌های آماری و نظرسنجی از صاحب‌نظران تعیین گردیده و پایایی ابزار نیز به شیوه‌ی محاسبه‌ی ضریب همسانی درونی پاسخ‌های داده شده توسط تعداد 50 نفر از افراد جامعه‌ی آماری و با به کارگیری آزمون آلفای کرونباخ معادل (0.798) برای کل پرسشنامه، و برای سه مؤلفه‌ی سواد بهداشتی (0.841)، سواد درمانی (0.753)، و سواد پیشگیرانه (0.776) تأیید گردید.. تحلیل داده‌ها در دو بخش و با استفاده از آماره‌های توصیفی (میانگین، انحراف معیار، حداقل و حداکثر نمره) و آمار استنباطی (آزمون تی مستقل و آزمون تجزیه و تحلیل کوواریانس) صورت گرفت. نتایج پژوهش نشان داد آموزش به شیوه‌ی تلفیقی (تعاملی –تجربی) در قیاس با روش معمول به شکل معناداری سبب ارتقاء میزان و سطح سواد سلامت (25.448=F ، 0.000=Sig)، سواد بهداشتی (24.189=F ، 0.000=Sig)، سواد درمانی (18.371=F ، 0.000=Sig)، و سواد پیشگیرانه (8.501=F ، 0.005=Sig)، در افراد گروه آزمایش گردیده است.
واژه‌های کلیدی: یادگیری تلفیقی، تعاملی تجربی، سواد سلامت، سواد درمانی، سواد بهداشتی، سواد پیشگیرانه.

فهرست مطالب
عنوان صفحه
چکیده           ..... 1
فصل اول: کلیات پژوهش
(1-1) مقدمه           ... 3
(1-2) بیان مسأله          .......... 4
(1-3) اهمیت و ضرورت انجام پژوهش         8
(1-4) اهداف پژوهش          .. 9
(1-4-1) هدف کلی          ..... 9
(1-4-2) اهداف فرعی          . 10
(1-5) فرضیات پژوهش         ............ 10
(1-6) تعاریف متغیرها          . 10
(1-6-1) تعاریف نظری         ............ 10
(1-6-2) تعاریف عملیاتی         ........ 11
فصل دوم: ادبیات و پیشینه پژوهش
(2-1) مقدمه           ... 14
(2-2) مبانی نظری          ....... 14
(2-2-1) تدریس: (مفاهیم و تعاریف)        ... 14
(2-2-2) انواع الگوهای تدریس        ............ 15
(2-2-3) رویکردهای نو در تدریس – یادگیری       . 16
(2-2-4) لزوم به کارگیری روش‌های نوین تدریس در آموزش     .. 16
(2-2-5) یادگیری از طریق همیاری        ....... 17
(2-2-6) موقعیت و محیط یادگیری        ...... 17
(2-2-7) تاریخچه توجه به محیط یادگیری       ........ 18
(2-2-8) آموزش تلفیقی در محیط‌های یادگیری      ............ 19
(2-2-9) کاربرد محیط‌های تعاملی – تجربی در آموزش     ............ 20
(2-2-10) سواد سلامت         ........... 21
(2-2-11) مؤلفه‌های سواد سلامت        ...... 22
(2-2-12) تاریخچه توجه به آموزش سلامت در آموزش و پرورش ایران و جهان  ............ 23
(2-2-13) اهمیت سلامت و لزوم توجه به آموزش سواد سلامت      28
(2-2-14) چارچوب اساسی برنامه درسی آموزش سواد سلامت     . 28
(2-2-15) ابعاد برنامه جامع آموزش سلامت       ..... 29
(2-2-16) جمع بندی مبانی نظری        ........ 30
(2-3) مبانی تجربی پژوهش         ..... 31
(2-3-1) مطالعات انجام شده در داخل ایران       ...... 31
(2-3-2) مطالعات انجام شده در خارج ایران       ..... 32
(3) فصل سوم: روش شناسی پژوهش
(3-1) مقدمه           ... 37
(3-2) نوع و روش پژوهش         ...... 37
(3-3) متغیرهای پژوهش      ...... 37
(3-4) جامعه آماری، روش نمونه گیری و حجم نمونه      .. 38
(3-5) ابزار جمع آوری داده‌ها         . 39
(3-6) تعیین روایی و پایایی ابزار سنجش       ........... 40
(3-7) روش گردآوری اطلاعات و شیوه اجرای پژوهش     ............ 40
(3-8) روش‌ها و ابزار تجزیه و تحلیل داده‌ها       ..... 41
(4) فصل چهارم: تجزیه و تحلیل یافته‌ها
(4-1) مقدمه           ... 44
(4-2 ویژگی‌های جمعیت شناختی جامعه آماری      ........... 44
(4-3) مقایسه پیش آزمون‌ها         .... 45
(4-4) آمار توصیفی          ..... 46
(4-5) آمار استنباطی          .... 52
(4-6) خلاصه و جمع بندی نتایج        ......... 62

(5) فصل پنجم: تفسیر یافته‌ها
(5-1) مقدمه           ... 64
(5-2) خلاصه نتایج پژوهش         .... 64
(5-3) بحث و تفسیر یافته‌ها         .... 66
(5-4) پیشنهادهای پژوهش         ....... 67
(5-4-1) پیشنهادهای کاربردی         . 67
(5-4-2) پیشنهادهایی پژوهشی          68
(5-5) محدودیت‌های پژوهش         .. 69
منابع
منابع فارسی          ...... 70
منابع انگلیسی          .... 73
پیوست‌ها
پرسشنامه سواد سلامت           76


فهرست جداول
جدول شماره (1-2) : خلاصه نتایج مطالعات انجام شده در رابطه با موضوع پژوهش  ......... 33
جدول شماره (1-3) : طرح پژوهش مورد استفاده        37
جدول شماره (2-3): فرضیات و سؤالات مرتبط با هر فرض     ......... 39
جدول شماره (1-4) : ویژگی‌های جمعیت شناختی افراد مورد مطالعه    ...... 44
جدول شماره (2-4) : آزمون تی مستقل میانگین‌های پیش آزمون      45
جدول شماره (3-4) : شاخص‌های توصیفی سواد سلامت     ........... 46
جدول شماره (4-4) : شاخص‌های توصیفی سواد بهداشتی     .......... 47
جدول شماره (5-4) : شاخص‌های توصیفی سواد درمانی     ............ 49
جدول شماره (6-4) : شاخص‌های توصیفی سواد پیشگیرانه     ........ 51
جدول شماره (7-4) : نتایج آزمون فرض همگنی شیب‌های رگرسیونی و همگنی واریانس ها ........ 53
جدول شماره (8-4) : میانگین و میانگین تعدیل شده سواد سلامت    ........... 54
جدول شماره (9-4) : تحلیل کوواریانس نمرات پس آزمون سواد سلامت    . 55
جدول شماره (10-4) : میانگین و میانگین تعدیل شده سواد بهداشتی    ........ 56
جدول شماره (11-4) : تحلیل کوواریانس نمرات پس آزمون سواد بهداشتی   .......... 57
جدول شماره (12-4) : میانگین و میانگین تعدیل شده سواد درمانی    .......... 58
جدول شماره (13-4) : تحلیل کوواریانس نمرات پس آزمون سواد درمانی     59
جدول شماره (14-4) : میانگین و میانگین تعدیل شده سواد پیشگیرانه    ...... 60
جدول شماره (15-4) : تحلیل کوواریانس نمرات پس آزمون سواد درمانی     61
جدول شماره (16-4) : خلاصه و جمع بندی نتایج      .......... 62


فهرست شکل ها:
شکل (1-1): ارتباط دو طرفه‌ی فقر و ضعف سلامت      ......... 5
شکل (2-1): رابطه بین آموزش و سلامت        . 6
شکل 1-2: الگوی ارتقای سلامت         . 23